Efekat površinskog i potpovršinskog navodnjavanja kapanjem na prinos i evapotranspiraciju kukuruza

Abstract

Ogled sa navodnjavanjem kukuruza izveden je 2018. godine na oglednom polju Instituta za ratarstvo i povrtarstvo iz Novog Sada u Odeljenju za alternativne biljne kulture u Bačkom Petrovcu, na zemljištu tipa karbonatni černozem. Kukuruz je navodnjavan sistemom kap po kap sa postavljenim lateralima u svakom redu, sa razmakom kapljača od 33 cm i protokom 2,0 l h-1 pri pritisku od 100 kPa. U ogledu su bile zastupljene dve varijante navodnjavanja, sa lateralima postavljenim na površini zemljišta (DI) i ukopanih ispod površine zemljišta na dubini 5-6 cm (shellow subsurface drip irrigation SSDI). Takođe, bila je zastupljena i kontrolna varijanta bez navodnjavanja. Vreme zalivanja je određivano metodom vodnog bilansa primenom koeficijenata kulture (kc) i referentne evapotranspiracije (ETo). Obračun ETo je rađen Hargreaves metodom. Za obračun dnevnog utroška vode na evapotranspiraciju korišćeni su koeficijenti kulture (maj 0,3-0,5, jun 0,7-0,85, jul 1,05-1,2, avgust 0,8-0,9, septembar 0,5-0,6). U ogledu je bio zastupljen hibrid NS 6030. Navodnjavanjem je dodato 55 mm vode. Prinos kukuruza na SSDI varijanti navodnjavanja (14,311 t ha-1) bio je signifikantno veći u odnosu na kontrolnu, nenavodnjavanu varijantu (12,846 t ha-1). Nisu utvrđene statistički značajne razlike u prinosu između DI (13,833 t ha-1) i kontrolne, nenavodnjavane varijante, a takođe ni između SSDI i DI varijante navodnjavanja. U uslovima navodnjavanja utrošak vode na evapotranspiraciju (ЕТm) iznosio je 502 mm, a na kontrolnoj varijanti bez navodnjavanja (ЕТa) 352 mm. Nisu utvrđene statistički značajne razlike u vrednostima iskorišćenosti vode dodate navodnjavanjem (Iwue) između SSDI varijante (2,66 kg m-3) i DI varijante navodnjavanja (1,80 kg m-3). Veći prinosi kukuruza i veće Iwue vrednosti na SSDI varijanti navodnjavanja u odnosu na DI varijantu, bez obzira na činjenicu da razlike nisu bile statistički značajne, ukazuju na potrebu daljih istraživanja imajući u vidu brojne prednosti navodnjavanja sa lateralima postavljenim neposredno ispod površine zemljišta (SSDI).

The experiment with irrigated maize was conducted at Bački Petrovac experimental field (N 45°19`, E 19°50`) of Institute of Field and Vegetable Crops in Novi Sad on the calcareous chernozem soil on the loess terrace in 2018. The plants were drip irrigated with a lateral row per plant row (0.7 m) with drippers spaced every 0.33 m. The drippers had an average flow of 2.0 1 h-1 under a pressure of 100 kPa. The experiment included two irrigation variants, with lateral placed on the soil surface (DI) and buried under the surface of soil at a depth of 5-6 cm (SSDI). The trial also included the non-irrigated (rainfed) control variant. Irrigation was scheduled on the basis of water balance method using reference evapotranspiration (ETo) and crop coefficients (kc). ETo was calculated by Hargreaves equation. Daily evapotranspiration (ETd) was computed using the reference evapotranspiration (ETo) and crop coefficient (kc) of 0.3-0.5, 0.7-0.85, 1.05-1.2, 0.8-0.9, and 0.5-0.6 for April-May, June, July August and September respectively. Maize hybrid NS 6030 were used for the trials. Water applied by irrigation was 55 mm. In the study, the yield of maize was statistically higher in SSDI irrigated variant (14,311 t ha-1) than in non-irrigated, control variant (12.846 t ha-1). The statistical differences were not detected between DI (13.833 t ha-1) and control variant and SSDI and DI variant of irrigation. Evapotranspiration rate in irrigation conditions (ETm) and in rainfed control variant (ETa) were 502 mm and 352 mm respectively. The values of irrigation water use efficiency (Iwue) obtained on SSDI (2.66 kg m-3) and DI (1.80 kg m-3) variant were not statistically different. Higher yields and Iwue values of maize obtained in SSDI irrigation variant compared to DI variant, regardless the fact that the differences were not statistically significant, indicate the need for further research because of the numerous advantages that irrigation with laterals placed shallow below the surface area have.