Promene fizioloških i agronomskih osobina strnih žita tokom poslednjih 100 godina

Abstract

Tokom prethodnih 100 godina kod najznačajnijih ratarskih useva u Panonskoj niziji zabeležen je porast prinosa usled unapređenje agronomskih praksi i genetičkog potencijala za prinos. Tokom prošlog veka u Srbiji, prinosi zrna su se povećavali za od 63 kg ha-1 kod kukuruza, 45 kg ha-1 kod pšenice i 46 kg ha-1 kod ječma. Brojna istraživanja ukazala su da je povećanje prinosa zrna kod strnih žita u bliskoj vezi sa rastom broja zrna po jedinici površine. Smanjenje visine biljaka (5 cm dekadno) dovelo je do povećanja žetvenog indeksa, usled veće translokacije suve materije u klas tokom perioda pre cvetanja rezultujući u povečanju broja cvetova po klasu. Tokom poslednjih 100 godina došlo je do značajnih promena u trajanju fenoloških faza kod sorti pšenice i ječma gajenih u Panonskoj niziji. Trajanje perioda od nicanja do cvetanja i perioda od nicanja do fiziološke zrelosti se skratilo, dok se trajanje faze vlatanja kod modernih sorti produžilo.

Cereal crops have shown a steady and successive increase in grain yield in the southern Pannonian environment, owing to changes in agronomy and grain yield potential. Over the past century in Serbia, grain yield has increased at a rate of 63 kg ha-1 in maize, 46 kg ha-1 in wheat and 46 kg ha-1 in barley. Various studies exploring the agronomical basis of grain yield progress in major cereal crops have indicated that the number of grains per unit area is one of the main traits associated with grain yield improvement. A decrease in plant height (5 cm per decade) has led to a decline in straw yield and an increase in the harvest index, favoring better partitioning of dry matter during pre-anthesis development, ultimately resulting in improved grain yield in wheat and barley. Significant changes have also occurred in the duration of different phenological stages in wheat and barley cultivars under the conditions of the Pannonian plain.