Physical and chemical characteristics of the soils of some natural sites of yellow gentian in West Serbia

Abstract

The following soil types were identified on the mountains Suvobor, Maljen and Povlen in West Serbia, which are the natural sites of yellow gentian (Gentiana lutea L.): dystric brown soil on the neutral and basic eruptives and eutric siliceous coiluvial deposit (on Maljen) with the lithic contact at the depth of 40 - 70 cm. The soils are more or less skeletal and the fraction of fine soil has a light textural class. In the upper part of the profile, the soils have high total porosity (52 - 67%) and good water permeability (ranging within 10-2 - 10-3 cm/second). The common characteristics of the surface soil on all three mountains are the high percentage of humus (3-8 %), the extremely low percentage of phosphorus (0.4 - 6.4 mg/100 g) and the low to medium percentage of potassium (8.2 - 20.9 mg/100 g). Generally, the reaction of soil pH (H2O) is below 6.5 which is evaluated as favorable for yellow gentian. Due to a high percentage of serpentine in the parent rock, the ratio of exchangeable cations (Ca:Mg = 0.4:1 and K:Mg = 0.02:1) is disturbed. In the soils of Maljen and Suvobor the percentages of Ni (600 - 1900 mg/kg) and Cr (170 - 450 mg/kg) are significantly higher.

Nekontrolisana eksploatacija lincure (Gentiana lutea L.) poslednjih godina je ozbiljno ugrozila njen opstanak u gotovo svim zemljama. Pred agronomsku struku nameće se zadatak ovladavanja tehnologijom proizvodnje ove vrste, kao i drugih planinskih vrsta lekovitog i aromatičnog bilja. Poznavanje pedoloških karakteristika je pri tome jedno od ključnih pitanja, naročito kod izbora vrsta i lokaliteta za gajenje. U ovom radu obuhvaćene su glavne pedološke karakteristike lokaliteta u zapadnoj Srbiji gde lekovito bilje samoniklo raste ili postoje mogućnosti za njegovu proizvodnju. Na planinama, Suvobor, Maljen, i Povlen u zapadnoj Srbiji, koje su prirodna stanista lincure (Gentiana lutea L.) utvrđeni su tipovi zemljišta; distrično smeđe na neutralnim i bazičnim eruptivima i eutrični silikatni koluvijalni nanos (na lokalitetu Maljen) sa litičnim kontaktom na dubini 40 - 70 cm. Zemljišta su u manjoj ili većoj meri skeletna a frakcija sitne zemlje je lakšeg mehaničkog sastava. U gornjem delu profila zemljišta imaju veliku ukupnu poroznost (52-67%) i dobra vodopropustljivost (u rasponu reda veličina 10-2 - 10-3 cm/sekundi). Visok sadržaj humusa (3-8 %), ekstremno nizak sadržaj fosfora (0,4-6,4 mg/100 g) i nizak do osrednji sadržaj kalijuma (8,2-20,9 mg/100 g) zajedniČka je karakteristika površinskog sloja zemljiŠta na sve tri planine. Generalno posmatrano reakcija zemljišta pH (H2O) je ispod 6,5 Što se ocenjuje kao povoljno za lincuru. Zbog visokog učešća serpentina u matičnom supstratu narušen je odnos razmenljivih katjona (Ca:Mg = 0,4:1 i K:Mg = 0,02:1) a u zemljištima na Maljenu i Suvoboru značajno je povišen i sadržaj Ni ( 600 - 1900 mg/kg) i Cr (170-450 mg/kg).