Gumoza šećerne repe: dugo poznata, ali nedavno razjašnjena bolest

Abstract

Pojava bolesti gumoze šećerne repe je primećena u Srbiji prvi put u Banatu i Bačkoj šezdesetih godina prošlog veka. Koren obolelih biljaka ispoljava različit stepen gumoze uz uvenuće listova. Iako je koren zaraženih repa inicijalno bez truleži, nakon uvenuća ili vađenja biljke, podložan je napadu saprofita. Simptomi gumoze repe su zabeleženi takođe u Bugarskoj i Rumuniji i primarno su dovođeni u vezu sa sušom. Narušene fizičke karakteristike korena obolele šećerne repe mogu dovesti do odbacivanja kompletnog prinosa od strane šećerana. Nakon perioda epidemijske pojave, bolest je bila sporadično prisutna. U periodu 2018-2020 godine gumoza je zabeležena u svim područjima gajenja šećerne repe u Srbiji, u epidemijskoj ili neepidemijskoj razmeri, ukazujući na periodičnu pojavu oboljenja što je karakteristično za bolesti izazvane stolbur fitoplazmom (‘Candidatus Phytoplasma solani’). Epidemijska pojava gumoze repe je u ovom periodu zabeležena i u Slovačkoj, a sporadična u Mađarskoj i Hrvatskoj. Šećerne repe sa simptomima gumoze sakupljene u navedenim zemljama su testirane na prisustvo stolbur fitoplazme primenom molekularnih metoda. Svi detektovani izolati fitoplazme su dalje genotipizirani na tri epidemiološki informativna gena tuf, stamp i vmp1. Prisustvo fitopatogene bakterije ‘Ca. Arsenophonus phytopathogenicus’, uzrokovača bolesti repe “basses richesses” (SBR) u Francuskoj, Nemačkoj i Švajcarskoj, takođe je testirano i nije utvrđeno u analiziranim uzorcima. Etiologija gumoze šećerne repe je rasvetljena u Novom Sadu (Rimskim Šančevima) gde je utvrđena asocijacija stolbur fitoplazme i tipičnih simptoma ove biljne bolesti.