Profil masnih kiselina i nutritivni indeksi ulja odabranih alternativnih biljnih vrsta

Abstract

U radu je određen masnokiselinski sastav različitih biljnih ulja primenom gasne hromatografije uz detekciju plameno-jonizujućim detektorom. Analizirana ulja dobijena su presovanjem semena različitih genotipova susama, nauta, krtičnjaka, lana, bamije, šafranike, bundeve i uljane tikve iz kolekcije alternativnih uljanih vrsta Instituta za ratarstvo i povrtarstvo Novi Sad, uzgajanih tokom 2021. godine. Na osnovu sastava pojedinačnih masnih kiselina u ispitivanim uzorcima određen je sadržaj zasićenih masnih kiselina (ZMK), nezasićenih masnih kiselina (NZMK), mononezasićenih masnih kiselina (MNMK), polinezasićenih masnih kiselina (PNMK), w3, w6, 6/w3, kao i nutritivni indeksi: AI, TI i HH, na osnovu kojih je procenjen kvalitet biljnih ulja. Ispitivane uzorke karakterisao je relativno nizak sadržaj ZMK i visok sadržaj NZMK. Vrednosti nutritivnih indeksa kretale su se u rasponu: AI 0,06-0,38; TI 0,08-0,75 i HH 2,75-18,91. Za razliku od bamijinog ulja, koje se pokazalo kao biljno ulje najnepoželjnijeg nutritivnog kvaliteta, u pogledu visokog sadržaja ZMK i nepovoljnih vrednosti nutritivnih indeksa, već ina ostalih ulja mogu se okarakterisati kao vredni izvori oleinske, linolne i linolenske kiseline, a jedino je ulje lana imalo povoljnu nisku vednost w6/w3 masnih kiselina.

In this paper, the fatty acid composition of various vegetable oils was determined using gas chromatography with flame-ionizing detection. The analysed oils were obtained by pressing seeds of different genotypes of sesame, chickpeas, caper spurge, flax, okra, saffron, pumpkin and oily gourd from the collection of alternative oil varieties of the Institute of Field and Vegetable Crops Novi Sad grown during 2020. Based on the composition of individual fatty acids in the tested samples, the content of saturated fatty acids (SFA), unsaturated fatty acids (UFA), monounsaturated fatty acids (MUFA), polyunsaturated fatty acids (PUFA), w3, w6, w6/w3 was determined, as well as nutritional indices: AI, TI and HH, on the basis of which the quality of vegetable oils was assessed. The investigated samples were characterized by relatively low content of SFA and high content of UFA. The values of nutritional indices ranged from AI 0.06-0.38, TI 0.08-0.75 and HH 2.75-18.91. Unlike okra oil, which has proven to be a vegetable oil of the undesirable nutritional quality, in terms of the high content of SFA and unfavorable values of nutritional indices, most other oils can be characterized as valuable sources of oleic, linoleic and linolenic acid, while only flaxseed oil and molehill oil had favorable low values of w6/w3 fatty acids.