Očuvanje agrobiodiverziteta kao šansa za održivi i ruralni razvoj

Abstract

Intenzivni razvoj poljoprivredne proizvodnje je, donekle neracionalnim korišćenjem zemljišta, vode, vazduha, biljnog i životinjskog sveta, narušio ravnotežu na našoj planeti. Opasnost po celokupni živi svet čovek sve jasnije uočava i teži ka obnavljanju uništenih i očuvanju postojećih prirodnih resursa. Razvoj savremene poljoprivrede usmeren je ka racionalnom korišćenju prirodnih resursa u cilju proizvodnje dovoljno kvalitetne hrane. Institut za ratarstvo i povrtarstvo iz Novog Sada je, između ostalog i formiranjem Odeljenja za organsku proizvodnju i biodiverzitet, prihvatio nove trendove u poljoprivredi, kako u naučno-istraživačkom tako i u komercijalnom smislu. Za uspešno uvođenje organske poljoprivrede kao najčešćeg oblika održive poljoprivrede, a u funkciji održivog razvoja pre svega ruralnih područja, mora se omogućiti povećanje agrobiodiverziteta. Javlja se potreba za intenzivnijim plodoredom uz prisustvo useva na njivama tokom cele godine, gajenjem združenih i pokrovnih useva, uspostavljanjem zaštitnih pojaseva, osnivanjem farmi i gajenjem biljaka potrebnih za ishranu stoke. U održivoj poljoprivredi se koriste saznanja o alelopatskim odnosima i to ne samo rasporedom biljnih vrsta u vremenu i prostoru. Od mnogobrojnih biljnih vrsta i mikroorganizama prave se i biopreparati kojima se vrši zaštita gajenih useva od korova i patogena i stimulacija njihovog rasta i razvoja. U svim vidovima održive poljoprivrede gaji se veći broj vrsta od uobičajenih i rasprostranjenih na velikim površinama u konvencionalnoj poljoprivredi. To su vrste specifične i tradicionalne za dato područje. Stare sorte ili lokalne populacije, ekotipovi, karakteristične za određeni lokalitet, prilagođene su klimatskim prilikama, navikama u ishrani i načinu gajenja. One su nastale izborom lokalnog stanovništva tokom dugog niza godina. Poboljšanim osobinama i specifičnim genetskim sastavom pravo su svedočanstvo istorije i tradicije, ali su značajne za sadašnje ali i za još nedefinisane buduće potrebe u stvaranju novih sorti. Institut za ratarstvo i povrtarstvo u Novom Sadu oduvek je pridavao značaj prikupljanju, proučavanju i očuvanju autohtonih sorti. Naučni radnici, oplemenjivači, iz ovog Instituta znaju da samo ako im na raspolaganju stoji velika genetska raznovrsnost biljne vrste sa kojom rade mogu uspešno stvarati nove, prinosnije sorte visokih nutritivnih kvaliteta. Svi koji se rade u oblasti održivog i ruralnog razvoja bave se povećanjem i očuvanjem agrobiodiverziteta, i ujedno ga koriste za dalji napredak.